[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przyporządkowanie względem boga, do
legem dei. Prima est pars iustitiae, secuda
którego przyporządkowuje ludzi. Religia jest
vero est omnis virtutis. Słuszność - określana
cnotą, oddającą powinną cześć bogu.
jest dwojako: a więc w związku z tym, co
zewnętrzne oraz jako ta, która wyraża należne
" Remedium - contra malum duplex: scilicet
przyporządkowanie do celu i do prawa bożego.
impediens futurum, et removens malum
Pierwsza jest częścią sprawiedliwości, druga
praesens. Lekarstwo - przeciwko złu [jest]
zaś jest we wszystkich cnotach.
dwojakie: czyli przeszkadzające przyszłemu
[złu] oraz usuwające zło obecne.
" Rectus - prosty (słuszny, właściwy).
" Reminiscentia - est inouisitio eius ouod
" Reflexio - refleksja (namysł, zastanowienie
excidit a me-moria, et prior ea: est tantum in
się).
parte sensitiva, et tantum in homine. Władza
przypominania sobie - jest wyszukiwaniem
" Regere et gubernare - est proprie rationis;
tego, co uszło z pamięci, a jest wcześniejsze od
est actus proyidentiae. Kierowanie i rządzenie
niej. Jest ona tylko w części zmysłowej i tylko
- należą w sposób właściwy do rozumu; są
w człowieku.
aktami opatrzności.
" Remissio - in puniendo, opponitur directe
" Reguła - actuum humanorum duplex: scilicet
crudelitati, non autem saevitiae. Nęć est
humana ratio, et lex aeterna, scilicet deus.
47
vitium, nisi sit contra iustitiam. Odpuszczanie - " Reyerentia - proprie, est timor initialis et
w karaniu przeciwstawia się wprost castus, tamen capi potest in bono et in mało,
okrucieństwu, nie zaś srogości (surowości). sicut etiam confusio, id est, erubescentia.
Nie jest wadą, o ile nie sprzeciwia się Zawstydzenie (też: poważanie) - właściwie jest
sprawiedliwości. bojaznią początkową i czystą; obejmować
jednak może dobro i zło, także przez
" Remotio - usuniecie (rugowanie).
zmieszanie, czyli wstydliwość.
" Renoyatio - odnowienie.
" Rex - dicitur, cui committitur universalis
gubernatio, iudex vero cui committitur speciale
" Repente - aliouis motus convenit nobis
iudicium. Król - nazywa się tak tego, komu są
dupliciter: scilicet ex impulsu passionis, vel ex
powierzone rządy powszechne. Sędzią -
inclinatione habitus. Nagle - komuś odpowiada
nazywa się tego, kto sprawuje tylko sądzenie.
dwojako: to jest z impulsu uczucia lub
skierowane sprawnością.
" Rhetomca - patrz: philosophia.
" Repraesentatio - przedstawianie [kogoś
" Rlxa - est contradictio in factis: scilicet
komuś] (przedstawicielstwo, wizerunek, też:
mutua percussio, et particulare bellum, sine
płacenie gotówką).
auctoritate publica. Sed contentio est in verbis.
Kłótnia - jest sprzecznością w dziedzinie
" Res - rzecz. W tekstach św. Tomasza
faktów, czyli wzajemną walką oraz
zazwyczaj oznacza byt.
partykularną wojną poza władzą publiczną.
Lecz spór dokonuje się [tylko] w słowach.
" Resolutio - per intellectum duplex: scilicet
formae a materia et universaiis a particulari.
Rozwiązanie - przez intelekt jest dwojakie, a
więc formy od materii oraz powszechnego od
jednostkowego.
S
" Respectus - wzgląd (stosunek).
" Restitutio - est actus iustitiae commutativae:
" Sabbatum - sobota.
quia nihil aliud yidetur esse, quam aliquem
statuere in possesionem rei suae. Oddanie
" Sacer - święta rzecz,.
(naprawa, przywrócenie dawnego stanu) - jest
aktem sprawiedliwości wymiennej, ponieważ " Sacerdos - kapłan.
niczym innym nie wydaje się być, niż jakimś
" Sacramentum - sakrament.
usytuowaniem w posiadaniu swojej rzeczy.
" Sacrificium - ofiara.
" Retinere - patrz: recipere.
" Sacrilegium - świętokradztwo.
" Retributio - proportionalis, ex debito legati,
si est ex pacto, pertinet ad iustitiam
" Salvare - zbawić.
commutativam; si vero ex debito honestatis,
pertinet ad virtutem gratiae, sive ad
" Salyari - być zbawionym.
gratitudinem. Odszkodowanie
" Sanctificatio - uświęcenie.
(odwzajemnienie, wynagrodzenie) -
proporcjonalne, z należnego prawa, jeśli jest
" Sanctitas - świętość.
ustalone, należy do sprawiedliwości
wymiennej; jeśli zaś z należnego szacunku,
" Sanctus - święta osoba.
należy do cnoty łaski, czyli do wdzięczności.
48
" Sanitas - est de prima specie ouantitatis, " Scientia completa - wiedza pełna.
causata ex humoribus adaequatis. Zdrowie -
" Scientia gratuita - wiedza darmowa.
jest pierwszym gatunkiem ilości,
przyczynowanym przez pdpowiedniość
" Scientia incompleta - wiedza niepełna.
humorów [t. J. Płynów fizjologicznych]. Zw.
Tomasz definiuje zdrowie w ramach
" Scientia moralis - nauka o sprawach
obowiązującej w xiii w. Medycyny
moralnych (etyka).
humoralnej; określenie to jednak daje się łatwo
" Scientia naturalis - wiedza naturalna
prze-formułować na bardziej współczesne
(filozofia przyrody).
wersje tej nauki.
" Scientia speculativa - wiedza spekulatywna.
" Sapientia - iudicat de omnibus, et ordinat,
ouia considerat altissimas causas. Mądrość -
" Scientwicum - to, co w nas rodzi wiedzę.
wydaje sądy o wszystkim oraz porządkuje,
ponieważ rozważa najwyższe przyczyny.
" Scire - contingit dupliciter: scilicet
simpliciter, id est, in se, et secundum quid, id
" Satisfactio - est actus virtutis, materialiter et
est, alio, sicut scire partes in toto, accidens in
formaliter, elicitiye quidem iustitiae
subiecto et effectus in causa. Znać - zachodzi
vindicativae, imperative vero est actus
dwojako: a więc wprost, czyli, samo w sobie
charitatis. Zadośćuczynienie - jak wymóg
oraz w stosunku do czegoś, czyli innego, tak
formalny i materialny jest aktem cnoty
jak znać części w całości, przypadłość w
sprawiedliwości karzącej, jako wewnętrzny
podmiocie i skutek w przyczynie.
nakaz zaś, stanowi akt miłości caritas".
" Scurrilitas - procedit ex actu gulae, non
" Scandalum - proprie, est dictum vel factum
autem ex actu luxuriae, sed ex voluntate eius.
minus rectum praebens aliis occasionem
Ideo pertinet ad utramoue. Zmieszność -
ruinae. Sed scandalum large sumitur pro
pochodzi z aktu obżarstwa, nie zaś z aktu
quolibet impedimento, alicui praestito, in via
rozpusty, lecz z jej pragnienia. Dlatego należy
alioua quam proseoui intendit. Zgorszenie -
do obydwu.
właściwie [brane] jest mówieniem lub
czynieniem czegoś mniej słusznego, dając
" Se - est relativum reciprocum. Ideo magis
innym okazję do upadku. Lecz zgorszenie
dicit unita-tem suppositi, quam ille terminus
szeroko przyjmuje się ze względu na
idem. W stosunku do siebie (sobie) - jest
jakąkolwiek przeszkodę dla kogoś na drodze,
relacją zwrotną (tam i z powrotem). Dlatego
którą zamierzał dalej podążać.
bardziej wskazuje się na jedność podmiotu niż
na jego kres. Stanowi zaimek zwrotny.
" Scibile - dicitur secundum potentiam,
scientia vero secundum actum vel habitum.
" Secundarium - drugorzędne [coś].
Ideo non sunt simul natura. Poznawalne -
" Secundo - po drugie. Przy wyliczaniu: primo,
nazywa się według możności, wiedza zaś -
secundo, tertio... .
według aktu lub sprawności. Dlatego nie sq
tym samym z natury.
" Secundum - według (ob. Drugie).
" Scientia - est assimilatio ad rem scitam, per
" Secundum aliquid sui - według czegoś
speciem intelligibilem, quae est similitudo rei
własnego.
intellectae. Wiedza - jest upodobnieniem do
rzeczy poznawanej przez postać intelektualną,
" Secundum ordinationem - według
która jest podobieństwem rzeczy rozumianej
zarządzenia.
przez intelekt.
49
" Secundum quid - pod jakimś względem. " Sensualitas - proprie nominat potentiam
appetitivam tantum, sensibilitas vero
" Secundum quod - dlatego, że.
comprehendit omnes vires sensitiyas: scilicet
apprehensivas et appetitivas. Zmysłowość -
" Secundum quod est - tak jak istnieje.
właściwie nazywa się [tak] tylko władza
[ Pobierz całość w formacie PDF ]