[ Pobierz całość w formacie PDF ]
odwołuje się do rozumu. Człowiek czyni lub nie czyni w zależności od zgody lub
nakazu rozumu, który musi zadziałać poprawnie. Człowiek bezradny stoi w miejscu,
nie podejmuje się działania ani wewnątrz siebie ani na zewnątrz. Jeśli sam nie może
znalezć wyjścia, rady, jego zaradność wyrazi się szukaniem rady u ludzi lub w
książkach. Więcej o tym w artykule następnym.
(52) Q. 52, 4. Z tego wniosek, że dar rady jest nieodzownym warunkiem dla
prawdziwej i owocnej pracy społecznej i politycznej. Bez tego działacze popadną w
ambicję i staną się może bardzo aktywni, ale ich aktywność będzie burząca. Polityk
katolicki kieruje się darem Ducha Zwiętego.
145
(53) Q. 53, 1. Aac. imprudens Wujek tłumaczy głupi . Roztropność
fałszywa, mająca pozory roztropności, oraz roztropność kaleka, w której czegoś bra-
kuje do pełni i jej i człowieka. Oba te przedmioty winny być solidnie przemyślane,
zwłaszcza przez wychowawców i działaczy publicznych, gdyż na to nie zwracają
uwagi. Kaleka roztropność, czy też roztropność niedorozwinięta, to kaleki i
niedorozwinięty charakter i człowiek.
(54) Q. 53, 3. Pochopność ( praecipitatio ) lub pochopność, zdaje się pochodzić
od sposobu, w jaki kamień spada w przepaść, bez planu i namysłu. Przysłowie: co
nagle, to po diable .
(55) Q. 53, 4. Inconsideratio , nieuwaga, niebaczność, bezmyślność,
niemylenie, lekkomyślność. brak wystarczającego namysłu przed działaniem.
(56) Ad 3. Zatem kierowanie, rzÄ…dzenie, w praktyce jest czym o wiele
trudniejszym niż teoretyczna wiedza o rządzeniu czy nakazywaniu.
(57) Q. 53, 5. Polskie przysłowie zgoda buduje, niezgoda rujnuje . Zazdrość i
spory niszczą najlepsze sprawy i unicestwiają wysiłki.
(58) Tamże. Miękkiego czyli przewrażliwionego tak tłumaczę łac. ad
mollem sive delicatum . Są to Indzie zrażający się w trudnościach brakiem
przyjemności; potrzebna tu jest twardość, umiejętność odmówienia sobie
przyjemności, obywania się bez niej bez popadania w smutek na skutek jej braku.
Patrz ad 3.
(59) Q. 53, 6. Doświadczenie wskazuje aż nadto jak niestałymi są kobieciarze -
typ mężczyzn, którzy łatwo poddają się zewowi przyjemności choćby z patrzenia się.
Ma tu swoje zastosowanie straż oczu, umiejętność odwracania oczu od przedmiotów
miękczących ducha. Trzeba zawczasu spostrzec się , by się opanować i nie ulec
sobie.
(59A) Q. 54, 3, ad 3. Trzeba zwrócić uwagę na łączność niedbalstwa z
lenistwem. Niedbalstwo jest zródłem narzekania i oskarżania: wszystkich oprócz
siebie.
(60) Q. 54, 3. Przebiegłość", łac. astutia ; w Piśmie św. słowo to Wujek i
Dąbrowski tłumaczą raczej przez chytrość". Symbolem chytrości jest lis. Aączy się
tym tzw. zimne wyrachowanie .
146
(61) Q. 54, 4, zarzut 2. Podstępność , łac. dolus doloze ; Wujek tłumaczy
zdradliwie .
(62) Wujek: zdrada, zdrady .
(63) Q. 54, 5. Oszustwo , Å‚ac. f r a u s .
(64) Wulgata: Quare non magis fraudem patimini . Wujek: ,,Czemu raczej
szkody nie znosicie ; podobnie DÄ…browski.
(65) Wulgata: fraudavit , Wujek i Dąbrowski: ujął , dodałem oszukańczo .
(66) Wulgata: moliuntur fraudes contra animas suas , Wujek: czyniÄ…
zasadzkÄ™ przeciw duszom swoim .
(67) Wulgata: ...utrum decipietur... fraudulentiis ; Wujek: albo będzie oszukan...
waszymi zdradami .
147
ALFABETYCZNY INDEKS RZECZY
(Pierwsza liczba oznacza stronę, druga (w nawiasie) oznacza objaśnienie).
Administracja cywilna, 40. arystokracja, 71 n. autokracja, 71 n.
Baczność, 103 (patrz uwaga ).
badanie poszukiwawcze, 87.
badanie rozumowe, 79.
badawcza czynność, 81.
badawczo-naradza paca, 90.
błąd artysty, 18. 33; - co do celu najgorszy, 20; - w rozumowaniu, 121.
bojazń (lęk), 36. 127; lekarstwo przeciw niedbalstwu, 112.
Bóg - Jego działanie w duszy, 93 n.
Bóg doradcą, 105.
Bóg kuszenie Go, 106. Bojazń Boża, 113.
Bóg nakazuje roztropność, 131 n.
bystrość, 52. 62; - w przewidywaniu, 103; - zmysłów, 146; - umysłu, 164, (33) .
bystrość obserwacji, 167, (37; - widzenia, 167 (38)
Chciwość matką wszystkich wad, 129 n.
chłopek-roztropek , 155 (20).
chytrość, 97. 120 n. 178 ( 60 ) ,
cnota - jej definicja, 26; cel cnót moralnych, 31; - dobrego człowieka a dobrego
rządcy, 39-40; - moralna a roztropność, 43 n.
cnoty boskie, 141 (1) ; - ludzkie, 141 (1).
cnoty kardynalne a Dary Ducha Zwiętego, 91 n.
comics , 160 (29) .
czas, a nabycie roztropności, 45. 46.
148
człowiek zwierzchnikiem wszystkich rzeczy, 125.
człowiek wielkiego ducha działa otwarcie, 131.
człowiek dobry do rady, do krytyki i do czynu, rozsądny, 175 (46).
czujność, 35.
wiczenie zmysłów, 46; - a zdolności wrodzone, 56.
Dalekowzroczność, 142 (5). 166 (36).
Dary Ducha Zwiętego, 89; - a cnoty kardynalne, 91.
dbałość, 110-111. 113,
demokracja, 71 n; demokratyczny ustrój, 157 (22).
determinizm, 48.
diabeł - metoda kuszenia, 117 n.
dialektyka, 51. 53. 87.
dobro materialne jako cel życia, 117 n; - osobiste a społeczne, 37 n. 72. 75.
dobro społeczne a jego obrana. 78.
dobrotliwość, 96.
dobry złoczyńca, 42.
docilitas, patrz pouczalność .
doradca, 45. 92.
dorzeczność, 174.
doświadczenie w roztropności, 4.a. 46-50. 56. 60. 103. 160 (29).
dowodzenie wojskiem, 40. 53.
drogi proste, prawe, kręte, 121. 123.
dwoistość ducha, 108. 109. dyscyplina. rozumu, 166 (35).
działanie czego dotyczy, 47.
Ekonomia osobista, społeczna, polityczna, rodzinna, 39. 51. 171.
ekonomiczny egoizm, 155 (20).
eubulia, 50. 64. 63. 79 n. 87.
149
Fizyka, 51. 53.
Głód wiedzy, 163,
głupota, 141 (1)
gniew, -litość, zródłem niestałości, 107. 109.
gnome, 46 n. 50. 51. 54. 145. (48); - stosunek do zaradności, 86 n.
gnuśność, 111 n. godziwość, 174.
grupy społeczne, 170.
grzech, sprzeczność z rozumem, 99. 158; - przyczyny, 100. 110. 120.
grzesznicy, ich sÄ…d, 174.
grzesznicy, czy mają roztropność, 42 n.
Hamulce, zdrowe 165.
Imaginacja twórcza, 173 (43).
instynkt oceny, 146 (11); - a dążność woli, 149.
inteligencja, 51-52. 162. 165-6.
Kazimierz W., 155 (20)
kierowanie, 41; - sobą, 74 n; -wnik państwa, 71.
kino, 160 (29).
kobieciarze, 178 (59).
kradzież, na czym polega, 102.
królestwo, jako forma rządu, 71 n; król-ojciec, 76.
kupiec roztropny, 43. 119. 172.
Lekkomyślność, 97. 99, 101. 104. 112. 178 (55).
lenistwo, 35. 111 n:
Aaska uświęcająca a roztropność, 44 n.
150
Mądrość a roztropność, 21. 144-b.
mądrość a wiedza, 86; - a, stanowczość.
mądrość ziemska, cielesna, diabelska, 118; - tego świata, 120 n.
mądrość owoc miłości, 141 (1); - mrówki, 128.
miłosierdzie, 95 n.
miłość a roztropność, 19. 82. 173 (45); - a lenistwo, 112 n. - a niedbalstwo, 114 n.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]